Τιμωρία, επιπλήξεις και άλλες τέτοιες συμπεριφοριστικές μέθοδοι αντιμετώπισης δύσκολων συμπεριφορών των παιδιών ήταν πολύ συνηθισμένοι τρόποι διαχείρισης ανεπιθύμητων συμπεριφορών των παιδιών. Αποτελούσαν και δυστυχώς αποτελούν την εύκολη λύση.  Βραχυπρόθεσμα ίσως στα παιδιά, οι τιμωρίες και η στέρηση μιας αγαπημένης δραστηριότητας να είναι αποτελεσματικό μέσο συμμόρφωσης στις οδηγίες των γονιών. Όσο το παιδί είναι μικρό και δεν μπορεί να αποκρούσει την εξουσία των γονιών του τέτοιες μέθοδοι δείχνουν να λειτουργούν, μακροπρόθεσμα όμως;

Είναι βοηθητικό να γνωρίζουμε πώς αναπτύσσεται ο εγκέφαλος των παιδιών για να μπορέσουμε να καταλάβουμε για ποιους λόγους αυτές οι μέθοδοι δεν είναι μακροπρόθεσμα αποτελεσματικές. Τα μωρά όταν γεννιούνται και έως τα πρώτα έτη της ζωής τους έχουν πλήρως τις δομές του εγκεφάλου που είναι υπεύθυνες για βασικές λειτουργίες όπως ο κροταφικός λοβός που είναι υπεύθυνος για την ακοή, ο ινιακός λοβός υπεύθυνος για την όραση, ο βρεγματικός λοβός υπεύθυνος για την αφή κλπ.

Αντίθετα, ο μετωπιαίος λοβός και ο προμετωπιαίος φλοιός δεν θα ωριμάσουν πριν την εφηβεία. Ο μετωπιαίος λοβός είναι ο πρώτος από τους δύο που θα ωριμάσει και αυτός συνδέεται με την ικανότητα επίλυσης προβλημάτων και με την ικανότητα ταξινόμησης και κατηγοριοποίησης ώστε να γίνει κατανοητός ο κόσμος. Μέχρι να γίνει δώδεκα χρονών ένα παιδί μπορούμε να περιμένουμε ότι το μέρος αυτού του εγκεφάλου θα έχει συνδεθεί καλά. Το τελευταίο τμήμα του εγκεφάλου που θα ωριμάσει στη διάρκεια της εφηβείας και γύρω στα είκοσι, είναι ο προμετωπιαίος φλοιός, ο οποίος ελέγχει την κριτική ικανότητα , τον έλεγχο των παρορμήσεων και τη ρύθμιση των συναισθημάτων.

Μέχρι να δημιουργηθούν όλες οι συνάψεις σε αυτό το τμήμα του εγκεφάλου, είναι λογικό το παιδί ή ακόμα και ο έφηβος δεν θα έχει ανεπτυγμένη κριτική ικανότητα και αυτοέλεγχο. Επίσης, δυσκολεύονται να εξωτερικεύσουν και να βάλουν λόγια στα συναισθήματα, με αποτέλεσμα η δική μας δράση, να φέρνει την δικιά τους αντίδραση και να γίνεται ένας φαύλος κύκλος χωρίς τελειωμό. Από τα παραπάνω, καταλαβαίνουμε ότι το να περιμένουμε από ένα παιδί 2,3, 4 ετών να κάτσει στο καρεκλάκι και να σκεφτεί τι έκανε λάθος, από μόνο του είναι λειτουργικά ανέφικτο.

Τι θα βοηθούσε;  Αυτό που θα μπορούσε να φέρει αποτελέσματα τα οποία θα διαρκέσουν σε βάθος χρόνου, είναι να προσπαθήσουμε να διερευνήσουμε ποια ανάγκη κρύβεται πίσω από την αλλαγή συμπεριφοράς του παιδιού μας. Τι θέλει να μας πει που δεν μπορεί, καθώς δεν ξέρει πώς να το εξωτερικεύσει; Όταν απαντήσουμε σε αυτό το ερώτημα, θα ξέρουμε και πώς να αντιμετωπίσουμε την δυσκολία που μας εκφράζει το παιδί μας, να έρθουμε πιο κοντά του και να οικοδομήσουμε μια σχέση εμπιστοσύνης από πολύ νωρίς, η οποία θα αποτελέσει την βάση για την κρίσιμη περίοδο της εφηβείας.

Κρητικού Μαρίνα
PhDc Συμβουλευτική Ψυχολογία
MSc  Ψυχολογία Υγείας
Συστημική-Οικογενειακή Ψυχοθεραπεύτρια

Δημιουργία φωτογραφίας μέσω AI